Sanat ve Bilimde Sinestezi

Sinestezi: “Birleşik duyu” anlamına gelmektedir. Sinestetik kişilerde herhangi bir duyu otomatik olarak başka bir duyu algısını tetikleyebilir. Örneğin, sinestetik bir kişi belli bir notayı veya sesi duyduğunda beraberinde bir renk veya şekil görebilir.

Umut Eldem’in eser ve araştırmaları sinestezi tecrübesini sanatsal bir ifade olarak konu almaktadır. Ses, renk, ve öbür duyuları birbirleri için bir metafor olarak kullanan eserleri sinestetik insanların tecrübelerini sanatsal bir deneyim olarak yansıtmayı amaçlar. Sanatsal ve bilimsel deneyleri ile duyuları birleştirmenin insanlar üzerindeki estetik etkilerini incelemekte, ve bunları sinestetik ses görselleştirme ve performans için araçlar haline getirmektedir. Umut Eldem görsel-işitsel sanatın tarihi, teknikleri, ve performansı üzerine atölye ve dersler vermektedir.


Sinestetik Eserler


Brief Gaze of the Infinite Maze (2021)

“Brief Gaze of the Infinite Maze”, izleyicinin (neredeyse) sonsuz ve sinestetik bir görsel-işitsel alanı keşfedebileceği interaktif web-tabanlı bir enstalasyondur. Fraktallar sonsuz derecede karmaşık, asla bitmeyen görsel kalıplardır. Bu enstalasyonda, ekrandaki renk ve şekillerin algısını analiz eden bir algoritma kullanılarak syredilen her kare gerçek zamanlı olarak bir ses dünyasına dönüştürülür. Sonsuz derecede karmaşık desenler, sürekli değişen bir ses dünyasına halini alır: Fraktalları keşfetmek, izleyicinin bu görsel-işitsel dünyadaki benzersiz yolculuğunu yansıtan tamamlayıcı işitsel keşifler yaratır. Bu enstalasyon Screen Dive kuruluşunun desteği ile oluşturulmuştur.

Enstalasyonu görmek için buraya tıklayabilirsiniz.


    Shallow Steps (Enstalasyon) (2021)

    “Shallow Steps” ses, görüntü, seyirci, ve sonsuzluk arasındaki sinestetik alanı araştıran bir performanstır. Görsellerin sese dönüştürülmesi için kullanılan teknik ve algoritma, bestecinin matematiksel karşılıklar üzerine algısal öğelere öncelik veren, sinestetik sanata bir yaklaşım olan “Cognitive Audiovisual Translation” üzerine yaptığı araştırmayla oluşturulmuştur. Fraktalların, özellikle Mandelbrot Seti gibi matematiksel fraktalların kendini tekrar eden yapısı, eserin başlangıç noktasıdır. Belirli matematiksel formülleri görsel bir boyuta taşımak, tutarlı kendi kendini tekrar eden bir şekil kümesi oluşturur. Bu şekili büyütmek ile daha karmaşık fakat tekrar eden desenler belirir. Teoride bu desenler, sürekli değişerek ve benzersiz formları ile sonsuza kadar devam ederler. Bu eserde sese dönüştürülen ve bağımsız yarı-organik varlık olarak görsel-işitsel bir form verilen ise bu kalıptır.

    AEC Kongresi kapsamında Anvers Kraliyet Konservatuarı’nda sunulmuştur.

    • Performed by: Dries Meerts


    The Road Endless (2021)

    “The Road Endless”, klavsen ve canlı elektronik için yazılmış üç görsel-işitsel bölümden oluşan bir eserdir. Her bölüm, bestecinin sinestezi üzerine doktora araştırmasının bir parçası olarak geliştirdiği duyular arası çeviri tekniklerini kullanmaktadır. Görsel tasarımın çıkış noktası, müzisyenin sinestetik deneyimidir: Renkler ve notalar eser boyunca birbirlerini çağrışıtırır ve dönüşürler. “As Above” isimli ilk bölüm, 1930’lu yıllarındaki Görsel Müzik akımına atıfta bulunur. “The Hit” ise klavsel ve canlı görseller arasında olan bir diyalog olarak gelişmektedir. Son bölüm, “B of B”, ‘Music for the Bees’ projesi için bestelenmiştir ekranda beliren arılara görsel-işitsel bir boyut katar. Eserin tamamı, seyirci, görsel, ve klavsen üçlüsü üzerine soyut bir hikaye anlatmaktadır.

    • Seslendiren: Liselotte Sels


    Glimmer (2019)

    “Glimmer” nefes alma eylemini, ve bu doğal reflekse yoğunlaşınca ortaya çıkan incelikleri konu alan bir eser. Performansın odak noktası birden fazla duyuyu barındıran bir sanat eserini doğal bir şekilde sunmak. Eser müzik merkezli olmasına rağmen besteci tarafından tasarlanan canlı görselleştirme sistemi müziğe ait ögeleri (nota, melodi, ses tınısı, form) görsel ögelere dönüştürüyor.

    • Seslendiren: Dries Meerts


    Hearing Glass (2019)

    “Hearing Glass” video kamera kullanarak etrafındakilere sinestetik bir deneyim yaşatan bir enstelasyondur. Kameradan gelen canlı görüntüler hoparlör veya kulaklık ile dinlenebilecek bir ses dünyasında dönüştürülür. Canlı görüntüler ise bir ekrandan izlenebilir. Görüntünün sese dönüşümü Eldem’in sinestezi (birden fazla duyunun aynı anda deneyimi) üzerine olan çalışmaları üzerine oluşturulmuştur. Kameradan gelen renkler ve şekiller sinestetik teoriye uygun bir şekilde otomatik olarak sese çevrilir.


    Prelude (2018)

    “Prelude” eserinin metni dünyanın birçok yerinden gelen yaratılış mitlerinden derlendi. Farklı kıtaların ve kültürlerin beraber anlattığı bu hikaye müzik, ses, ve ışık ile birleştirilmiştir.

    • Anlatıcı: Atilla Filiz

    Color FM (2017)

    “Color FM” Umut Eldem’in sinesteziyi- müzik ve renklerin bileşimini konu alan sanat enstalasyonlarından biridir. Bu enstalasyon Lüksemburg’da Kolla Festivali boyunca Mirador ormanında gizlenmiş kutulardan oluşur. Her kutu kendine özgün bir renk ve ses dünyasına sahiptir. Festival katılıcıları bu kutuları aramaya davet edilir, veya ormanda gezerken kutularla rastgele karşılaşırlar. Her kutu renk ve müzikle beraber gelen ifadeye göre yerleştirilmiştir: doğa içindeki yeşil, tehlikeli kırmızı, vb.



      Konferanslar

      • Screen Dive Canlı Konuşma
        – ZER0|1NE II Festivali, 2021, Kudüs, İsrail

      • Görsel Müzikte “Multi-modal” Alanların Keşfi
        UPDag #3, 2021, Anvers, Belçika

      • Duyular Arası Çeviri Kapsamında Teknik ve Estetik
        CREATIE Seansları, 2021, Anvers, Belçika

      • “Gerçek Zamanlı Sinestetik Çeviri”? – Sanatsal Olarak Görselleştirilen Ses Üzerine Düşünceler
        Expanded Animation – Synaesthetic Syntax, 2020, Hagenberg, Avusturya

      • Sanat Pratiğinde Ses/Renk İlişkisi: Sinestetik Prensiplerin Görselleştirilmesi
        Avrupa Müzikte Sanatsal Araştırma Platformu (EPARM) Konferansı, 2019, Cluj-Napoca, Romanya

      • Sanatsalı ve Bilimseli Birleştirme Üzerine
        Sanatsal Araştırmada Metodoloji Semineri, 2019, Anvers, Belçika

      • Notadan Öte: Sinestetik Prensipleri Müzik Pratiğine Uygulamak
        Uluslarası Sinestezi Birliği (IASAS) Sinestezi Konferansı, 2019, Moskova, Rusya

      • Duyular Arasında: Ses, Renk, ve Sinestezi
        Newline Konferansı, 2019, Gent, Belçika

      • Beyinlerimiz Ses ve Renk Arasındaki İlişi Hakkında Neler Gösterir?
        RE:SOUND – Medya Sanat Tarihi Konferansı, 2019, Aalborg, Danimarka